Schenk als veiligheidskundige meer aandacht aan PSA

Schenk als veiligheidskundige of arbeidshygiënist aandacht aan psychosociale arbeidsbelasting (PSA)

Bij veel bedrijven is PSA, de 'zachte' kant, meer iets voor de HR-afdeling. Arbeid- en organisatiedeskundige Erwin Napjus pleit in onderstaand artikel ervoor dat juist veiligheidskundigen en arbeidshygiënisten zich met deze kant van de arbeidsomstandigheden gaan bezighouden. Werkdruk veroorzaakt immers veel ongevallen. PSA moet volgens hem een prominente plek krijgen in de RI&E.

PSA in de Arbowet

Even een korte opfrisser: wat is PSA ook al weer. De Arbowet verstaat onder PSA: werkdruk, werkstress, pesten, agressie, discriminatie en seksuele intimidatie. 

In de praktijk zien we dat veel veiligheidskundigen zich het liefst richten op de harde kant van arbeidsomstandigheden. Maar kan dat in deze tijd nog? Uit het rapport van de Inspectie SZW blijkt dat het aantal ernstige ongevallen weer is gestegen. Maar liefst 70 slachtoffers kwamen om het leven door een bedrijfsongeval.

Menselijke fouten en gedrag zijn de belangrijkste oorzaken. Als we kijken naar de verklaringen hiervan zien we dat werkdruk een belangrijke achterliggende factor is. Het is vaak niet dé oorzaak maar wel een belangrijke trigger en sterk van invloed.
 
Daarnaast zien we dat:

  • 36% van het arbeidsgerelateerde verzuim ( 7,555.000 dagen) veroorzaakt wordt door PSA;
  • stress beroepsziekte nummer 1 is;
  • 3 miljoen Nederlandse medewerkers aangeven dat ze behoefte hebben aan maatregelen tegen werkstress;
  • ruim 1 miljoen medewerkers last hebben van burn-out gerelateerde klachten.

Je snapt waarom ik me afvraag waarom PSA zo ondervertegenwoordigd is in bijvoorbeeld de RI&E’s in Nederland. Je zult denken als hamer (A&O-er) zoekt hij spijkers. Maar de hierboven genoemde feiten (bron: factsheet werkstress TNO) ondersteunen de stelling.

In de praktijk gaan veel Risico Inventarisatie- en Evaluaties (RI&E) zeer uitgebreid en diepgaand in op het gebied van veiligheid en gezondheid, maar op het terrein van PSA zijn ze veel te summier en oppervlakkig. 

'Zachte' onderwerpen en HR

Er zijn meer oorzaken te bedenken waarom een veiligheidskundige/arbeidshygiënist het thema PSA liever niet oppakt. Binnen een organisatie zijn de hardere zaken vaak het domein van de veiligheidskundige/arbeidshygiënist en zijn de ‘zachte' PSA-onderwerpen bij de afdeling HR/P&O belegd. En eigenlijk zijn beide partijen hier wel gelukkig mee. Het is niet direct een probleem. 
Echter veelal heeft de HR-afdeling niet altijd verstand van de concrete arbeidsrisico’s en zijn de personeelsfunctionarissen minder op de hoogte van de eisen uit de Arbeidsomstandighedenwet. Een goede samenwerking is dus van belang. 

Als veiligheidskundige/arbeidshygiënist kun je PSA op verschillende wijze inventariseren of opnemen in de RI&E. Hieronder zijn drie methoden beschreven om PSA in kaart te brengen:

  • Zelf in kaart brengen: Door gestructureerde interviews, groepsgesprekken of het uitzetten van een enquête. Elke wijze van inventariseren heeft voor en nadelen. Zo kosten interviews veel tijd, maar je krijgt wel veel kwalitatieve informatie. Bij groepsgesprekken krijg je vaak meer evenwichtige en kwalitatieve informatie, alleen de adviseur dient over vaardigheden te beschikken om een groepsgesprek te leiden. Met een enquête (bijvoorbeeld via SurveyMonkey) krijg je op een snelle en efficiënte wijze veel kwantitatieve informatie. Je kunt indien nodig aanvullende interviews houden.
  • Gebruik maken van het medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO): In veel organisatie worden MTO's gehouden onder medewerkers. Hierin worden over het algemeen redelijk veel vragen gesteld op het gebied van PSA. Voorbeelden zijn: steun collega's en leidinggevenden, werkdruk, sfeer en communicatie. Je kunt als veiligheidskundige invloed uitoefenen op de vragen uit het MTO. Hiermee voorkom je dubbel werk. Let vooral op bij de vragen over werkdruk. Vaak wordt de vraag gesteld: ervaar je een hoge werkdruk. Dit is natuurlijk niet meteen een risico. Een goede vraag kan zijn: ervaar je stress door je werkdruk. De output (samenvatting) van het MTO kun je opnemen in je RI&E en daarnaast een verwijzing maken naar het totaal rapport.
  • Gebruik PAGO/PMO: Ook kan het PAGO (Periodiek Arbeids Gezondheidskundig Onderzoek)/PMO (Preventief Medisch Onderzoek) ingezet worden als PSA- inventarisatie. In veel PAGO/PMO's worden behalve de vragen naar gevolgen en klachten van arbeidsrisico’s, ook vragen gesteld over de oorzaken die deze klachten veroorzaken.

Wat zijn de wettelijke eisen?

De ISZW controleert bedrijven de laatste tijd veel op PSA. En de eisen die zij stelt zijn hoog. In de Basisinspectiemodule (BIM) werkdruk en ongewenste omgangsvormen staan de eisen vermeld die de ISZW stelt aan de basis RI&E en ook aan de noodzakelijke verdiepende onderzoeken. Op het gebied van werkdruk dient een RI&E minimaal de volgende onderwerpen te bevatten:

  • Het PSA risico werkdruk is voor de verschillende vestigingen/units/afdelingen/ teams geïnventariseerd. 
  • Er is bij de inventarisatie van het risico werkdruk in ieder geval gekeken naar relevante oorzaken van werkdruk zoals: hoeveelheid werk in relatie tot de beschikbare tijd, onregelmatige diensten, overwerk, steun door collega’s en leidinggevenden, werktempo, zwaarte van het werk, emotionele belasting, pauzemogelijkheden. 
  • De inventarisatie is betrouwbaar, ofwel dat de antwoorden gebaseerd zijn op een goede afspiegeling (aantal) van de medewerkers.

Alles resumerend lijkt het (nood)zaak dat de veiligheidskundige/arbeidshygiënist PSA de aandacht geeft die het verdient. Hij of zij kan dit zelf doen of door de verbinding te leggen met andere deskundigen.  

Zoekwoorden
PSA
Arbowet
HR en P&O
veiligheidskundigen
Arbeidshygiënisten
Werkdruk
stress
Arbeidsongevallen

Arbobeleid